Ομιλία κατά τον εορτασμό της 66ης επετείου της «Μάχης της Πόρτας»
Πύλη Τρικάλων
14 Ιουνίου 2009
Με ιδιαίτερη χαρά, συγκίνηση, αλλά και τιμή, βρίσκομαι σήμερα μαζί σας για τον εορτασμό της 66ης επετείου από την Μάχη της Πόρτας, μετά από πρόσκληση του Δημάρχου και του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Πύλης.
Σήμερα, μετά από το πέρασμα έξι δεκαετιών και πάνω, από την ιστορική εκείνη μάχη, θυμούνται τα γεγονότα εκείνοι οι οποίοι τα έζησαν, αλλά βεβαίως τα συνειδητοποιούν και τα τιμούν και όσοι δεν τα έζησαν τότε, προκειμένου να γίνει δυνατή η εκτίμηση της αξίας και του μεγέθους εκείνης της μάχης.
Ο ΕΛΑΣ, στις 8 -9 Ιουνίου 1943, έδωσε ηρωική μάχη στην Πόρτα, κατά την οποία προξένησε σημαντικές απώλειες στους Ιταλούς. Όταν οι δυνάμεις του αποσύρθηκαν, στο πεδίο της μάχης υπήρχαν 300 Ιταλοί νεκροί και πολλοί τραυματίες. Από την πλευρά του ο ΕΛΑΣ είχε μόνο 3 τραυματίες. Τα αντίποινα των Ιταλών τρομακτικά: Έκαψαν πολλά χωριά, όπως την Πύλη, την Πορτή, τη Βατσινιά και τα Χάνια Ροπωτού. Φόνευσαν, βίασαν.
Το 1943, πάνω από την Ελλάδα απλωνόταν το βαρύ πέπλο μιας τριπλής κατοχής, από τη ναζιστική Γερμανία, τη φασιστική Ιταλία και την τσαρική Βουλγαρία και από πουθενά δεν φαινόταν ελπιδοφόρο φως, καθώς ο Ελληνικός Λαός συνειδητοποιούσε μέρα με τη μέρα ότι είχε εγκαταλειφθεί αβοήθητος στη σκληρή μοίρα του. Η νόμιμη Κυβέρνησή του είχε προτιμήσει την οδό της εκτός Ελλάδος διαφυγής, ενώ οι πολιτικοί εκείνοι άνδρες που είχαν εναπομείνει στην Ελλάδα εμφανίζονταν είτε απρόθυμοι να αναλάβουν οποιαδήποτε αντιστασιακή πρωτοβουλία, είτε, ακόμα χειρότερα, συμβούλευαν την αποφυγή οιασδήποτε σύγκρουσης με τον κατακτητή και επίδειξη υπομονής στην νέα κατάσταση που είχε επιβληθεί. Μέσα σε εκείνο το σκοτάδι υπήρχε ο ΕΛΑΣ, ο οποίος πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στον αντιφασιστικό αγώνα. Καταξιώθηκε στη συνείδηση του ελληνικού λαού και η προσφορά του αναγνωρίστηκε πολλές φορές και από τους συμμάχους. Ο αγώνας του εξέφρασε την αδάμαστη θέληση του λαού μας και την ακαταπόνητη μαχητικότητά του ενάντια σε κάθε ξένη επιβουλή.
Κάθε γωνιά της πατρίδας μας καμαρώνει για την συμμετοχή της στον αγώνα της Εθνικής Αντίστασης κατά της κατοχής, με την κάθε είδους προσφορά της και θυμάται με συγκίνηση τις θυσίες στις οποίες υποβλήθηκε και τα θύματα που πρόσφερε: άλλους στην μάχη, άλλους στο απόσπασμα, στη φυλακή, από το δρεπάνι της πείνας και της αρρώστιας, όλα όσα έπαθε από την αντίθεσή της προς τους εισβολείς και τους κατακτητές.
Ο θεσσαλικός χώρος, ευρισκόμενος στο κέντρο της Ελλάδας και κοντά στα σύνορα, έζησε όσο λίγες περιοχές την λαίλαπα των επιχειρήσεων. Οι Θεσσαλοί ήταν από τους πρώτους και περισσότερους που υπηρέτησαν την Πατρίδα στην πρώτη γραμμή και αργότερα κατέφυγαν εθελοντικά στον ένοπλο αγώνα. Η περιοχή του νομού Τρικάλων υπήρξε ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα της Αντίστασης και βρισκόταν υπό τον έλεγχο του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, που είχε μάλιστα το Γενικό Στρατηγείο του στο ορεινό χωριό Περτούλι της Πίνδου. Στο ίδιο χωριό εγκαταστάθηκε και η έδρα του κοινού Γενικού Στρατηγείου των αντιστασιακών οργανώσεων ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ, ΕΚΚΑ και της Αγγλικής Αποστολής.
Να σταθούμε στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που συναντάμε στην θεσσαλική Αντίσταση:
Ι. Ήταν ενιαία: Στο χώρο της έδρασε μόνο μια μορφή αντίστασης, η Εαμική. Το ΕΑΜ όπως είναι γνωστό, συστήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 από τα κόμματα Κομμουνιστικό, Αγροτικό, Σοσιαλιστικό του Σβώλου, ΕΛΔ του Τσιριμώκου, την ΓΣΕΕ και κάποια μικρότερα. Το πρόγραμμα του ΕΑΜ ανταποκρινόταν στις εθνικές μας παραδόσεις και στην προσταγή της Ελλάδας προς τα τέκνα της, να υπερασπίσουν την ελευθερία της από τους κατακτητές. Ταυτόχρονα, το πρόγραμμα με την ευρύτητα των σκοπών του, έδινε την δυνατότητα σε όλους τους Έλληνες, ανεξάρτητα από φρονήματα, να επιτελέσουν μέσα από τις οργανώσεις του ΕΑΜ αυτό το χρέος τους προς την πατρίδα. Στην Θεσσαλία, η παράδοση αξιόλογων κοινωνικών και εθνικών αγώνων και η σωστή εφαρμογή του προγράμματος του ΕΑΜ, έδωσαν αυτήν τη δυνατότητα στους κατοίκους της να ενταχθούν στις οργανώσεις του και να επιτελέσουν το ύψιστο προς την πατρίδα χρέος τους. Έτσι δεν αφήνονταν κενά για να χρειάζεται η κάλυψή τους από άλλες οργανώσεις.
ΙΙ. Ήταν καθολική: Μετείχαν άνδρες, γυναίκες και νέοι, ακόμα και παιδιά κάτω τω 12 ετών, τα γνωστά Αετόπουλα, που πρωτοεμφανίστηκαν στην Θεσσαλία και εδώ δόθηκε η ονομασία τους. Από τους 590.000 κατοίκους της περιοχής τότε, οι οργανωμένοι στο ΕΑΜ ανέρχονταν στους 243.000, δηλαδή στο 42%. Από αυτούς οι 68.000 ή 28% ήταν μέλη του ΚΚ και 300 της ΕΛΔ του Τσιριμώκου. Οι υπόλοιποι 180.000 (το 78%) είναι ακαθόριστοι αριστεροί, κεντρώοι, δεξιοί, ακόμα και βασιλόφρονες. Αλλά και οι ανοργάνωτοι μετείχαν ανεπιφύλακτα στην Εαμική Αντίσταση της Θεσσαλίας. Εκείνοι που δεν μετείχαν από αδιαφορία ή στενοκεφαλιά ήσαν λίγοι. Και ακόμα πιο λίγοι ήταν εκείνοι που δεν την αποδέχονταν. Θέλω να σημειώσω με έμφαση τη συμμετοχή στην Θεσσαλική Αντίσταση των επιστημόνων, των εκπαιδευτικών, των κληρικών. Ο κατώτερος ιδίως κλήρος μετείχε σύσσωμος και υπήρξε άξιος των παραδόσεών του από τον μεγάλο ξεσηκωμό του '21. Πρωτοπορούσε σε όλα τα θεσσαλικά χωριά. Και δεν περιοριζόταν μόνο στο να ευλογεί τα όπλα, αλλά τα άδραχνε συχνά και μαχόταν μαζί με τους αντάρτες κατά των κατακτητών. Η αγωνιστική επίδοση των κληρικών επέσυρε την μανία των κατακτητών, που δεν αρκέστηκαν στο να καίνε εκκλησίες και μοναστήρια, αλλά επίσης βασάνιζαν και θανάτωναν κληρικούς.
ΙΙΙ. Ήταν πολύμορφη: Ανέπτυξε, στον ανώτερο δυνατό βαθμό, όλες τις μορφές πάλης, από την μαζική μέχρι την ένοπλη: Στη μαζική της μορφή καταγράφουμε: Απεργίες και αγώνες στις πόλεις για επιβίωση, κινητοποιήσεις των κατοίκων της υπαίθρου για μέσα καλλιέργειας, προστασία της παραγωγής από αρπαγές, φάρμακα κ.ά, συλλαλητήρια εναντίον της τρομοκρατίας των κατακτητών και των προδοτικών οργανώσεων που οι ίδιοι εξόπλιζαν, όπως τα ΕΑΣΑΔ, τα Τρία Έψιλον και άλλες, στο Βόλο, την Καρδίτσα, τη Λάρισα, τα Τρίκαλα και σε κωμοπόλεις, όπως στην Ελασσόνα, τον Τύρναβο, τα Φάρσαλα κ.α. Στην ένοπλη μορφή πάλης η Θεσσαλία βρίσκεται στις πρώτες θέσεις σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Πολέμησε με όπλα σε βουνά, κάμπους και πόλεις. Στο Μόνιμο ΕΛΑΣ έδωσε 13.000 περίπου αντάρτες και σχεδόν άλλους τόσους εξοπλισμένους στον Εφεδρικό. Το ποσοστό των ενόπλων της αντιπροσωπεύει το 4,5% του πληθυσμού της, έναντι λιγότερο από 2% των άλλων ελληνικών περιοχών. Ο ΕΛΑΣ της Θεσσαλίας δρούσε στη ζώνη από τον Σπερχειό και το Βελούχι μέχρι τον Αλιάκμονα, ενώ πολέμησε και πέραν από αυτόν, καθώς και στο Μέτσοβο και στα Τζουμέρκα της Ηπείρου. Συγκρότησε μονάδες όλων των όπλων, πεζικού, ιππικού, πυροβολικού, μηχανοκίνητου, αεροπορίας και ναυτικού.
Θα μπορούσαμε να απαριθμήσουμε και άλλα πολλά χαρακτηριστικά της αντίστασης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στον τόπο μας. Θα αρκεστώ να αναφέρω ακόμα, για την οικονομία του χρόνου, την Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών του ΕΛΑΣ, το Διδασκαλικό Φροντιστήριο, το Φροντιστήριο Θεάτρου και τα μεγάλα τυπογραφεία που εξυπηρετούσαν όλη την Εθνική Αντίσταση. Στην Πίνδο κατασκεύαζαν πίνακες τηλεφώνων με τους οποίους εφοδιάστηκε ο Τίτο. Στο Τουρνάτι της Όθρυος λειτουργούσε αυτοσχέδια βιομηχανική περιοχή του ΕΛΑΣ, μοναδική στην κατεχόμενη Ελλάδα. Με την παραγωγή ρεύματος με υδατόπτωση λειτουργούσε εργαστήριο κατασκευής ναρκών και χειροβομβίδων για το μηχανικό και τον ΕΛΑΣ, καθώς και συνεργεία ραφτών, τσαγκαράδων και άλλων ειδικοτήτων. Μα πάνω από όλα ο ΕΛΑΣ της Θεσσαλίας κατάφερε να αναγκάσει τους κατακτητές Ιταλούς και Γερμανούς να μαντρωθούν στις πόλεις, στον Βόλο, τη Λάρισα, τα Τρίκαλα, την Ελασσόνα, ενώ όλα τα άλλα χωριά και πόλεις ανήκαν στην ελεύθερη Θεσσαλία.
Φίλες και φίλοι, τίθεται το εξής ερώτημα: Ποιοι ειδικότεροι όμως λόγοι οδήγησαν στην αντίδραση – αντίσταση των κατοίκων της Θεσσαλίας, στην αποδοχή και ένταξη στον ΕΛΑΣ και τον ένοπλο αγώνα κατά των κατακτητών, μια ένδοξη στιγμή του οποίου τιμούμε σήμερα με την ωραία αυτή εκδήλωση;
Η υπαγωγή της Θεσσαλίας στην ιταλική κατοχική ζώνη επιχειρήσεων με την εγκατάσταση 11.000 ιταλών στρατιωτών, η σίτισή τους από την ντόπια παραγωγή με την άντληση τεράστιων ποσοτήτων διατροφικών προϊόντων μέσω επιτάξεων – κατασχέσεων όλων των αποθεμάτων καύσιμων υλών – δεσμεύσεων, λόγω έλλειψης δικής τους επιμελητείας, η διακοπή των εισαγωγών εξαιτίας του συμμαχικού αποκλεισμού, η απότομη μείωση της παραγωγής, το κατοχικό χρήμα που καταβαράθρωσε την οικονομία, επέφεραν δραματικές αλλαγές στην τοπική θεσσαλική κοινωνία. Αφενός προκάλεσαν σοβαρό επισιτιστικό πρόβλημα στους κατοίκους της, έξαρση των απολύσεων και κατακόρυφη άνοδο του δείκτη ανεργίας κατά την διάρκεια του χειμώνα 1941 – 1942, αλλά και της ληστείας, του υποσιτισμού, του μαυραγοριτισμού. «Η ζωή έγινε τραγικά ακριβή και ο θάνατος εκ πείνης πάμφθηνος», η ανήθικη συναλλαγή έκανε την εμφάνισή της, η αξιοπρέπεια και η κοινωνική συνοχή της τοπικής θεσσαλικής κοινωνίας δέχτηκαν βαρύ πλήγμα. Σταδιακά η αγανάκτηση των πολιτών κορυφωνόταν, επιρρίπτοντας στον άξονα τις ευθύνες για το τραγικό αδιέξοδο το οποίο βίωναν. Οι κάτοικοι της περιφέρειας δεν άντεχαν την απομύζηση του γεωργικού τους πλούτου, τις συνεχείς προσβολές, ύβρεις και απειλές των κατοχικών στρατιωτικών δυνάμεων εις βάρος τους και των οικογενειών τους. Αυτές ήταν οι πραγματικές αιτίες για την καταφυγή των Θεσσαλών στην αντίσταση και ως μέσο απόκρουσης των ανεπιθύμητων ενεργειών του άξονα, αποκατάσταση των διαταραγμένων συνθηκών της ζωής τους και εξασφάλιση της αξιοπρέπειάς τους.
Έτσι από νωρίς εμφανίστηκαν οι πρώτες σποραδικές εκδηλώσεις αυθόρμητης πολιτικής αντίστασης: Αφενός παθητικής, που εκφράσθηκε με την άρνηση του πληθυσμού να έρθει σε επαφή με τους κατακτητές (για σχέσεις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές) και αφετέρου ενεργητικής, με την πρόκληση φθορών σε οτιδήποτε χρησιμοποιούσε ο Άξονας ή του ανήκε, μέσω της συμμετοχής σε συλλογικές πράξεις έκφρασης απέχθειας (σατιρικά και χλευαστικά τραγούδια, απομάκρυνση από τελετές ύψωσης της ιταλικής σημαίας), με την οργάνωση και συμμετοχή σε δίκτυα επιτόπιας συλλογής και διαβίβασης πληροφοριών στα συμμαχικά στρατηγεία, με την απόκρυψη και φυγάδευση συμμάχων κ.α.
Με την ίδρυση του ΕΑΜ συγκροτήθηκε ο χώρος που μπορούσε να συστηματοποιήσει και να οργανώσει καλύτερα την αντίσταση κατά των κατακτητών. Ενώ στην αρχή η προσέλευση των μελών κυμαινόταν σε χαμηλά επίπεδα εξαιτίας του αγώνα για την επιβίωση, η διαφωτιστική μπροσούρα του Δ. Γληνού «τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ», επηρέασε καθοριστικά τις εξελίξεις. Κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 1942 σε 5.000 αντίτυπα και περιλάμβανε τους άξονες της μελλοντικής αντιστασιακής δράσης του, που σχετίζονταν άμεσα με την καθημερινή πραγματικότητα των κατοίκων, την ζωή, τα δικαιώματα, το ψωμί, τα φάρμακα, τα συσσίτια κλπ.
Έτσι αναλαμβάνοντας ο ΕΛΑΣ το ρόλο του προστάτη των κατοίκων των τοπικών κοινωνιών και χωρίς να αποτελεί κόμμα, αλλά σύμφωνα με τον δημοκρατικό στρατιωτικό του ηγέτη Στέφανο Σαράφη «εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση αποβλέπουσα στην εκδίωξη των ξένων και στην εξασφάλιση των λαϊκών ελευθεριών», έδωσε μεγάλες και μικρές μάχες κατά των κατακτητών (πάνω από 600 σε όλη την Ελλάδα με απώλειες για τους φασίστες 41.000 ανδρών) σε όλη τη Θεσσαλία και στο νομό Τρικάλων.
Μια από τις σημαντικότερες υπήρξε η Μάχη της Πόρτας, της σημερινής Πύλης Τρικάλων.
Να θυμηθούμε ξανά τα γεγονότα εκείνων των δύσκολων αλλά ηρωικών ημερών μέσα από τις συγκλονιστικές, τις τόσο ζωντανές αφηγήσεις των πρωταγωνιστών, όπως του Τάσου Μίμη Μπουκουβάλα, του Γιώργου Ζαρογιάννη (Καβαλλάρη) και άλλων:
Περί το τέλος Απριλίου 1943 το στρατηγείο Θεσσαλίας έχοντας την πληροφορία ότι ο εχθρός ετοιμάζεται για εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, καλεί όλα τα τμήματα των ανταρτών να εγκαταλείψουν την Ανατολική Θεσσαλία και να καταλάβουν θέσεις στη Βόρεια Πίνδο. Αμέσως τα τμήματα του Πηλίου και άλλων περιοχών τέθηκαν σε κίνηση και σε διάστημα 15 – 20 ημερών πέρασαν νύχτα το θεσσαλικό κάμπο από Μαυροβούνι – Καρδίτσα – Άγραφα, οδεύοντας προς βορρά. Περί το τέλος του Μάη η διοίκηση του σώματος Κισσάβου – Πηλίου (Ζαρογιάννης «Καβαλλάρης» και Κουκουλιός «Κλαδευτής), με το συγκρότημα Κισσάβου, σταμάτησαν για ξεκούραση στο χωριό Κανάλια Καρδίτσας. Ένα άλλο συγκρότημα του Πηλίου με επικεφαλής τον Πέτρο Κουφοδήμα «Πηλιωρίτη» βρίσκεται στο χωριό Μουζάκι οδεύοντας κι αυτό προς βορρά για Πίνδο.
Με εντολή του στρατηγείου Θεσσαλίας (Καραγιώργη – Μπαλή) τα δύο αυτά συγκροτήματα έπρεπε να σταματήσουν την προς βορρά πορεία και να καταλάβουν θέσεις στα υψώματα Μουζάκι και Πόρτα γιατί ο εχθρός, αφού αντιλήφθηκε την σύμπτυξή τους, ετοιμάστηκε για εκκαθαρίσεις. Ύστερα από αυτή την εντολή τα συγκροτήματα (λόχοι) εγκαταστάθηκαν αμυντικά, το μεν Πηλίου στα υψώματα ΒΑ του Μουζακίουστα, υψ. Β και Α της Πόρτας, το δε του Κισσάβου στα υψ. Β και Α της Πόρτας, υπερασπίζοντας το μοναδικό αμυντικό θύλακα που οδηγούσε στο Περτούλι, θέση ιδανική για άμυνα. Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ ενισχύθηκαν με μια διμοιρία των Αγράφων, με διμοιρίτη των ενωμοτάρχη Φασούλα. Την πρώτη μέρα της μάχης ο συνολικός αριθμός των ανταρτών πολεμιστών δεν ξεπερνούσε τα 130 άτομα.
Η εντολή του Στρατηγείο ήταν: Αφού ρίξουν μερικές τουφεκιές, να συμπτυχθούν τα συγκροτήματα ακολουθώντας το ίδιο δρομολόγιο των υπόλοιπων τμημάτων για Πίνδο. Αμέσως, μετά την αναγνώριση του εδάφους, άρχισε η αμυντική εγκατάσταση των τμημάτων η οποία χάρη στην αμέριστη συμπαράσταση, στην ομοψυχία και στην παντοειδή βοήθεια του λαού της περιοχής, συνέβαλλε στην επιτυχή απόκρουση των εχθρικών επιθέσεων. Το δίκτυο πληροφοριών ήταν άριστο και έφτανε μέχρι το εσωτερικό των εχθρικών στρατευμάτων της πόλης των Τρικάλων κι έτσι ο ΕΛΑΣ γνώριζε κάθε κίνησή τους.
Στις 7 Ιουνίου ο εχθρός ετοιμάζεται για επιχειρήσεις και αργά το βράδυ ξεκινάει το σύνταγμα ιππικού που ονομαζόταν σύνταγμα Αόστης με διοικητή τον συν/ρχη Μπέρτι, ενισχυμένο με μια μοίρα πεδινού πυροβολικού και καταυλίζεται στο χωριό Μπελέτσι (Παλαιομονάστηρο). Φανερό, πια, ότι το πρωί της 8-6-1943 θα ξέσπαγε μάχη. Ο ΕΛΑΣ είναι έτοιμος. Η δύναμη που διαθέτει είναι πέντε οπλοπολυβόλα για το κάθε συγκρότημα (λόχος). Στον τομέα της Πόρτας υπήρχε ακόμα ένα βαρύ πολυβόλο και ένας όλμος των 81 χιλιοστών χωρίς σκοπευτικό μηχάνημα.
Την ώρα της δεύτερης υποχώρησης προσγειώνεται στα χωράφια του Μπελετσίου ένα αεροπλάνο που μετέφερε τον μέραρχο Ινφάντε, διοικητή της μεραρχίας Πινερόλο. Μετά από σύσκεψη ξεκινάει η Τρίτη επίθεση, η οποία είχε την ίδια τύχη στον τομέα της Πόρτας, αλλά στον τομέα Μουζακίου διασπάστηκε η άμυνα των ανταρτών και εισήλθαν στο χωριό καίγοντας σπίτια. Οι δυνάμεις Πηλίου συμπτύχθηκαν προς το χωριό Πορτή και κατέλαβαν θέσεις για την υπεράσπιση της Πόρτας. Το πυροβολικό και η αεροπορία σφυροκοπούν τα υψώματα του ΕΛΑΣ, χωρίς αποτέλεσμα. Νυχτώνει. Η Διοίκηση πρέπει να αποφασίσει αν θα συνεχίσει τη μάχη ή αν θα συμπτυχθεί. Αποφασίζει τη συνέχιση, αλλά τα πυρομαχικά έχουν τελειώσει. Τηλεφωνεί προς κάθε κατεύθυνση, όπου υπάρχει τηλεφωνική σύνδεση, ζητώντας την αποστολή πυρομαχικών. Είναι δύσκολο. Κάποιος εκφράζει την σκέψη ότι με τις τρεις άτακτες υποχωρήσεις του εχθρού και με την εγκατάλειψη των νεκρών μέσα στα στάρια, ασφαλώς θα εγκαταλείφθηκαν και πυρομαχικά. Απόφαση: Μια ομάδα με επικεφαλής τον «Περινόσπορο» (Θαν. Μπουροζίκας), από το Μακρυχώρι Λάρισας, αναλαμβάνει την αποστολή και επιστρέφοντας φέρνει ένα κιβώτιο φυσίγγια ατομικών όπλων, έναν ολμίσκο και αρκετές χειροβομβίδες: Έτσι εξασφαλίστηκαν κάποια λίγα εφόδια για την άλλη μέρα 9-6-43.
Η οικτρή αποτυχία της επίθεσης της 8-6-43 ανησύχησε την μεραρχία Πινερόλο και την νύχτα 8 προς 9-6-43 ενίσχυσε την δύναμή του ιππικού με ένα Σύνταγμα Πεζικού, μεταφέροντάς το από τη Λάρισα. Το πρωί της 9-6-43, ώρα 9, εξαπολύει επίθεση με ισχυρή προπαρασκευή πυρ/κού και αεροπορίας, αλλά και αυτή μπροστά στον ηρωισμό των ανταρτών είχε την ίδια αποτυχία. Οι ιταλοί επιμένουν, παρά τις τρομακτικές απώλειες και στις 2μμ εξαπολύουν δεύτερη επίθεση, με μεγαλύτερη δύναμη πεζικού, προσπαθώντας να υπερκεράσουν το αριστερό άκρο της διάταξης των τμημάτων του ΕΛΑΣ προς τις κορυφές του Κόζιακα. Η επίθεση προς το μέτωπο της Πόρτας καθηλώνεται από τα πυρά του ανταρτών, αλλά η υπερκέραση του αριστερού άκρου προχωρεί προς το μοναστήρι Ντούσικο – Δραμίζι και τις βραδυνές ώρες απειλεί να εγκλωβίσει τις δυνάμεις των ανταρτών που βρίσκονται στο θύλακο της Πόρτας. Ήδη έχει βραδιάσει και η διοίκηση διατάζει την σύμπτυξη ανατινάσσοντας την γέφυρα του Πορταϊκού ποταμού για την παρεμπόδιση της διέλευσης τροχοφόρων μέσων καθώς και πυρ/κού. Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ καταλαμβάνουν δεύτερή γραμμή άμυνας προς το Δραμίζι (Κοτρώνι), την οποία είχαν προετοιμάσει. Ο εχθρός μπαίνοντας στο χωριό Πόρτα έκαψε σπίτια και προχώρησε 1000 μέτρα προς το Δραμίζι, χωρίς να έρθει σε επαφή με τα τμήματα του ΕΛΑΣ. Έμεινε εκεί 3-4 μέρες και αποχώρησε. Κατ' αυτόν τον τρόπο τελείωσε η Μάχη της Πόρτας χωρίς απώλειες από την πλευρά των ανταρτών.
– Ήταν η πρώτη μάχη που πήρε χαρακτήρα τακτικού στρατού.
– Οι ιταλοί πείστηκαν ότι δεν μπορούν να διαλύσουν τον ΕΛΑΣ και δεν ξαναεπέδραμαν στην ύπαιθρο.
– Αναπτέρωσε το ηθικό φρόνημα των ανταρτών, καθώς και του θεσσαλικού λαού.
Χάρη στη λαμπρή δραστηριότητα των αντιστασιακών οργανώσεων διατηρήθηκε υψηλό το φρόνημα του λαού μας, ταπεινώθηκε ο κατακτητής και λευτερώθηκε η πατρίδα μας, όταν οι συμμαχικές νίκες σ΄όλα τα μέτωπα δημιούργησαν τις κατάλληλες συνθήκες. Όλα έδειχναν ότι το τέλος του πολέμου θα έφερνε την Ελλάδα μπροστά σε ένα καινούργιο δημοκρατικό ξεκίνημα. Όμως άλλα σχέδια είχαν αυτοί, που παρουσιάζονταν σαν “φίλοι” και “σύμμαχοι.” Κι' ήταν αυτοί που μας οδήγησαν στον Εμφύλιο. Έναν πόλεμο στον οποίο θρηνήσαμε χιλιάδες νεκρούς και από τις δυο πλευρές. Τον Αύγουστο του 1949 υποτίθεται ότι ο Εμφύλιος τέλειωσε. Όμως η τραγωδία της πατρίδας μας συνεχίστηκε για χρόνια. Οι φυλακές και τα ξερονήσια γέμισαν από τους μαχητές της Αντίστασης. Τα εκτελεστικά αποσπάσματα “δούλευαν” μέρα-νύχτα. Κι' είχε απομείνει η Ελλάδα να γλύφει τις πληγές της, προσπαθώντας να βρει τον δρόμο της.
Η Εθνική Αντίσταση έμεινε για πολλά χρόνια στο περιθώριο της ιστορίας και έξω από τις σελίδες των σχολικών βιβλίων. Μόλις το 1982 αναγνωρίσθηκε η Εθνική Αντίσταση και τα δικαιώματα των αγωνιστών της στον αγώνα κατά των κατακτητών. Ένα σημαντικό βήμα για την Εθνική Συμφιλίωση επιτεύχθηκε για τη διαμόρφωση κλίματος εθνικής ομαλότητας και ομοψυχίας.
Η Εθνική Αντίσταση ένωσε τους Έλληνες, απέναντι στον κατακτητή. Έγινε σύμβολο της ενότητας και της πάλης. Ευθύνη μας είναι να κρατούμε ζωντανές τις παρακαταθήκες των αγώνων και των θυσιών του Λαού μας. Ευθύνη όλων μας, είναι να γνωρίζουμε την Ιστορία και να αξιοποιούμε στην πράξη τα διδάγματά της. Γιατί η ιστορία διδάσκει και συνθέτει. Η ιστορία μας «χρεώνει» για το μέλλον. Με διδάγματα. Με ευθύνες. Με υποχρεώσεις.
Επιστρέφοντας στο σήμερα, στους ειρηνικούς – τουλάχιστον για τη χώρα μας – αλλά δύσκολους καιρούς, θα ήθελα να θέσω ενώπιόν σας το ερώτημα: Πώς λογίζεται σήμερα η αντίσταση; Σε τι ή εναντίον ποιου οφείλουμε να αντιστεκόμαστε συλλογικά και ατομικά;
Φίλοι και φίλες, στο σημερινό ρευστό κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό και πνευματικό περιβάλλον η αντίσταση, η αμφισβήτηση, η αδιάλειπτη παρατήρηση και επανεξέταση του κόσμου μας είναι αδήριτη ανάγκη για την πρόοδο, την ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη.
Οφείλουμε και θα πρέπει πάντοτε ν' αντιστεκόμαστε στη φασιστική νοοτροπία, που δυστυχώς δεν παύει να κατοικεί στα μυαλά αρκετών. Mε το να έχει καταπολεμηθεί ο απροσχημάτιστος, ο ανοιχτός φασισμός δεν σημαίνει ότι ο κακός σπόρος του εξαφανίστηκε. Mπορεί οποτεδήποτε να ξαναπετάξει φαρμακερά κλαδιά και να προκαλέσει μεγάλες δυστυχίες. Οι υπερπατριωτισμοί, η βία και η επιθετικότητα, που φαινόμενά τους συναντάμε καθημερινά στον ιδιωτικό και τον κοινωνικό βίο, η απέχθεια προς το «διαφορετικό» άνθρωπο, είναι συμπτώματα ενός «μεταλλαγμένου» φασιστικού μικροβίου. Xρειάζεται επαγρύπνηση και υπευθυνότητα. Χρειάζεται η αντίσταση του καθένα και της καθεμιάς μας στα εύκολα, στα ανώδυνα, στη χυδαιότητα και τη μιζέρια, στην αναλγησία, στην κοινωνική ανισότητα.
Σήμερα ο στόχος εξακολουθεί να είναι η πρόοδος και η ποιότητα ζωής. Kορεσμένοι από την αφερεγγυότητα των εξουσιών, η αντίστασή μας σημαίνει να σεβόμαστε το περιβάλλον, να συμπαραστεκόμαστε στα οξύτατα προβλήματα των ξεκληρισμένων, να αναζητούμε την καθημερινή επαφή με τα πνευματικά και δημιουργικά ρεύματα που κυκλοφορούν ή κυοφορούνται στη χώρα, δημιουργούν αντιστάσεις που μπορούν να μας κάνουν παραλήπτες νέων οραμάτων. Αντίσταση είναι εντέλει να ψάξουμε να βρούμε ό,τι μπορεί να μας μεταμορφώσει σε ενεργούς πολίτες με σκέψη, ευαισθησία και νέο όραμα.
Στις μέρες μας, στην εποχή των Γκουαντανάμο και των «προληπτικών» πολέμων, των φυλετικών εκκαθαρίσεων στην Αφρική, της καταπίεσης και των ανελεύθερων καθεστώτων, των κλειστών συνόρων, τα ανθρώπινα δικαιώματα διέρχονται διεθνώς οξύτατη και εξαιρετικά επικίνδυνη κρίση. Η ελευθερία και η δικαιοσύνη παραμένουν ύψιστα αγαθά, προϋποθέσεις αδιαπραγμάτευτες για κοινωνίες δημοκρατικές, λειτουργικές και ελεύθερες. Είναι αναγκαίο, συνεπώς, περισσότερο από ποτέ, να προασπίσουμε το δικαίωμα των ατόμων να επικρίνουν και να αμφισβητούν ιδέες – ακόμα και ολόκληρα ιδεολογικά συστήματα. Είναι αναγκαίο να υπερασπισθούμε τα κοινωνικά δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες. Να αντισταθούμε και να αποκρούσουμε τις πολιτικές που τεμαχίζουν την κοινωνία, που θέτουν τα κέρδη της ασύδοτης αγοράς πάνω από τους ανθρώπους. Να αγωνισθούμε για τις ανάγκες των πολλών.
Ας διατηρήσουμε ως υψηλά πρότυπα στο νου μας εκείνες τις εμβληματικές μορφές της νεώτερης Ελλάδας, όπως ο Άρης Βελουχιώτης, ο Μανώλης Γλέζος, η ανώνυμη μάνα της Εθνικής Αντίστασης, οι χιλιάδες αγωνιστές, ήρωες όλοι τους, οι οποίοι μας δίδαξαν ότι η ελευθερία, η εθνική ανεξαρτησία η αξιοπρέπεια, ο σεβασμός στον άνθρωπο κατακτώνται με αγώνες που μπορεί να φτάσουν ακόμη και σε θυσίες.
Προσφέροντας, πολλοί από αυτούς, το πολυτιμότερο αγαθό, την ζωή τους, μας καθοδηγούν και μας εμπνέουν ακόμη. Προτίμησαν τον αξιοπρεπή θάνατο από την δουλεία. Με μόνο όπλο τα ύψιστα ιδανικά και το απαράμιλλο θάρρος τους, άνοιξαν το δρόμο προς την ελευθερία, την οποία πρέπει να προασπιζόμαστε, να διεκδικούμε και να διευρύνουμε σε κάθε έκφανση της ζωής μας.
Ταπεινοί προσκυνητές μπροστά στους ήρωες της Εθνικής Αντίστασης αποδίδουμε όλοι εμείς σήμερα, 66 ολόκληρα χρόνια μετά την ιστορική αυτή μάχη, τη μάχη της Πόρτας, έναν ελάχιστον οφειλόμενο φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης προς την ιερή μνήμη τους, τα οράματα και τις ιδέες τους. Σφίγγουμε θερμά το χέρι όλων εκείνων των αντιστασιακών που είναι ακόμη ανάμεσά μας και τους υποσχόμαστε, οι νεώτεροι από εμάς, ότι θα τους έχουμε για πάντα ζωντανά παραδείγματα θάρρους και αυτοθυσίας. Ας γίνει ορόσημο στην καθημερινότητά μας ο αγώνας και η θυσία αυτών των ανθρώπων, ώστε μέσα από τα έργα μας να φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο.
Τιμή και δόξα στην Εθνική Αντίσταση.